WESTLEY VE MACLEAN'İN KAVRAMSAL MODELİ

---Newcomb’un ABX modelinin geliştirilmişidir. Bu uyarlama yazarların kitle iletişimi ile kişilerarası iletişim arasında temel farklılıkları algılamasına dayanır. Bu farklılıklar: --- Kitle iletişiminde geribeslemenin çok az oluşu ya da ertelendiği gerçeği --- Herhangi bir bireyin (B) (izleyici olarak) yöneleceği ve arasından seçmek zorunda olduğu daha fazla sayıda A’ların (alternatif kitle iletişim araçları) ve X’lerin (Çevredeki objeler) olması.




**Model, enformasyon kaynağının, A’nın B ile iletişim kurmak üzere karmaşık X’ler arasından seçim yapma eylemini gösterir. Buna ek olarak B, herhangi bir X’i doğrudan algılayabilir ve geribesleme hattı ile (FBA) cevap verebilir. Böyle bir durum enformasyonun bir bireyden diğerine verildiği veya birey tarafından uzman kaynaklara başvurulduğu kişilerarası iletişimde bilinen bir durumu temsil eder.

**İkinci değişiklik ek bir öğeyi, kanalın rolü olan C’yi içerir. C, burada kitle iletişimcinin yerine geçmiştir. Bu ek rol, A ve B arasındaki çevre hakkında gönderilerin iletiminde «eşik bekçisi» vazifesi görür.

**Bu düzenlemede A toplumda bir kaynak, B toplumun bir üyesi yerine geçer. Kanalın rolü B’nin gereksinimleri tarafsız bir şekilde yorumlayan daha sonra anlamı ortak bir simgeler sistemine dönüştürüp (kodlama) kanal veya araç yoluyla B’ye gönderler iletmek olarak anlaşılır.

MODELDE TEMEL BİLEŞENLER :

**X: Toplumsal bir çevrede, herhangi bir olay veya obje. Bu olay ve objeler hakkındaki iletişim, kitle iletişim araçlar (Örneğin fiyat değişiklikleri, siyasal krizler, seçim sonuçlar vs.) vasıtasıyla gerçekleşir.
**A: «Savunan» rolü olarak tanımlanır. X’ler hakkında kamuya söyleyecek bir şeyi olan birey ve kurumların durumuna karşılık gelir. Politikacılar veya reklamcılar ya da haber kaynakları olabilirler. «Savunan» terimindeki sayıltı, A’ların amaca sahip iletişimciler olmalarıdır.
**C: Kitle iletişim kurumu veya bu kurumdaki bireydir. İzleyicinin ilgi ve gereksinimlerine uygunluk kriterine göre izleyiciye ulaşan kanala giriş için A’ların arasından seçim yapar. B ile iletişim kurmak üzere doğrudan X’ler arasından da seçimde bulunabilirler. C’nin rolünün bir yönü de A’nın olduğu gibi B’nin gereksinimlerinde de aracısı olmaktır. Temelde bu rol amaçsızdır. B’nin gereksinimlerini karşılamak olan genel amacının dışında iletişime yönelik bir amacı yoktur.

**B: İzleyici veya davranışçı rolü temsil eder. Çevreye yönelim veya enformasyon alma ihtiacında olan birey veya grup, hatta toplumsal sistemin yerine geçebilir.
**X’: Kanala ulaşmak üzere iletişimci (C) tarafından yapılan seçimdir. X’’ izleyicilere iletmek üzere kitle iletişim kurumunun değiştirdiği şekliyle gönderidir.
**fBA: Kamunun (B) bir üyesinden esas kaynağa (A) geribeslemesidir. Geribesleme örneğin siyasal bir partiye oy veya bir ürünün satın alınması şeklinde olabilir.
**fBC: Doğrudan ilişki veya izleyici araştırmaları yoluyla bir izleyici üyesinden iletişim örgüte iletilen geribeslemedir. Zamanla bu geribesleme (C) açısından gelecekte yapılacak seçimleri ve iletileri yönlendirir.
**fCA: İletişimciden savunana geribeslemedir. (A)’nın iletişime dair çabasını cesaretlendirir, değiştirir veya reddetmesine neden olur.

X3C vs. kitle iletişim örgütü tarafından X’lerin arasında yapılan gözlemlerin yerine geçer. Örneğin bir muhabirin görgü tanıklığı. Model kitle iletişim sürecinin bazı belirgin, farklı yönlerine dikkat çekmede önemlidir.

1. Seçimin yapıldığı birkaç evre: Uzman veya gerçek fikir öncüleri olabilen savunanların çevrenin çeşitli yönleri arasından yaptığı seçim kitle iletişimcilerin savunanlar aasından yaptığı seçim, kitle iletişimcilerin gerçek dünyanın olay veya objeleri arasından yaptığı seçim izleyicilerin iletişimcilerce iletilen gönderiler arasından yaptığı seçim

2. C rollerinin çeşitliliğinden kaynaklanan sistemin kendi kendini düzenleyici niteliği. Bu nitelik uygun mesajlar için beğenim gereksinimlerini karşılamayı garanti etmelidir. Çünkü ilgi için C’ler arasında oluşan rekabet gerçekliğin doğru iletildiğini garantilemek zorundadır.

3. Kitle iletişiminde meydana gelen iki iletişim amaçlı ve amaçsız iletişim arasındaki farklılık. Amaçlı iletişim burada öncelikle savunana rolüyle temsil edilir. A’nın X ile ilgili olarak amaçsız iletişşimde bulunması halinde A yalnızca bir diğer X olur. Bu modelde C’nin eylemlerinin genelde amaçsız olduğu düşünülür. Daha önceki modeller yönsüz iletişim gibi sıklıkla karşılaşılan bir duruma yer vermemiştir.

5. Çoğunlukla izleyiciden (B) ya A’ya veya C’ye iletilen geribesleme önemi. Model kapsamında geribesleme (veya geribesleme tepkilerinin olmamasının) önemi. Model kapsamında geribesleme katılımcılar arasındaki sistematik ilişkiyi sağlamaya yardımcı olur.

6. Model bir tarafta A veya X ile, diğer tarafta B arasındaki bağların yalnızca bir C’nin tekeline alınmadığı duurmları göstermeyi amaçlar. B’nin A ile başka dolaysız bağları olabillir. ( Örneğin bir örgüte üyelik aracılığıyla) ve X ile dolaysız deneyimi olabilir. (Örneğin fiyat artışı-Hava durumunda değişiklik)

MODELİN UYGULAMALARI :

Amaç: özellikle kitle iletişimci veya iletişim örgütü hakkında araştırmaya yönelik soru sormaya yardımcı olmak.

**Örn: C rollerini işgal edenlere uygun nitelikler nelerdir? C’ler birbirlerinden ne kadar bağımsızdır? X’lere veya A’lara ulaşmak için C ne gibi kriterler uygulamalıdır? B’nin gereksinimleri ne derece yerinde yorumlanmaktadır. İletişim zincirinde C pozisyonundan geçerken X’lerle ilgili gönderiler ne gibi değişikliğe uğramaktadır. 

**Örn: 1970 Blumler İngiltere politikacılar televizyon yayıncıları seçmenler arasındaki ilişkiler. --- Savunan (A) rolü televizyon kullanarak seçmenlere (B rolü) ulaşmak isteyen isteyen politikacınınkiyle (C) eşittir. --- Gerilim öğeleri mevcuttur: Aracın kullanımı sınırlanmalıdır ve yayıncıların kamuyu memnun etme, kamuya hizmet etme isteğiyle seçmenlere ulaşmanın bir kanalı olan televizyon üzerindeki farklı siyasal talepler arasında potansiyel bir çatışma vardır.

**Siyasal iletişim aracı olarak televizyon ile, yine televizyonun aynı zamanda yalnız siyasal olmayan, kamunun eleştiri kaynağı olan ve kamunun çıkarlarına yön veren bir kaynak olmasına yönelik halkın beklentisinin artmasıyla gerginlik büyümüştür. 

*Çatışma A ile C arasında odaklanmıştır.

*Bu çatışma, kamu yayın sistemlerinde yayıncıların bağımsızlık isteğiyle siyasal sistem yoluyla kamuya karşı duydukları geleneksel sorumluluk arasndaki çatışma ile daha da artmıştır (TRT’nin politize olması)

*Model temel olarak yönlendirilmeyen bir kitle iletişimi içindir ancak esnektir. Ayrıca iletişim plancıların da «savunan» kanal rolü ile «iletişimci» kanal rolü arasında seçim yapmalıdır. Hangisi seçilirse seçilsin, profesyonel iletişim aracı eşik bekçilerinin gereksinimlerine duyarlı olmalıdır.

*Planlı iletişim ajansının kamu (B) ile iletişim kurmaktansa daha çok patronu (A)’yı memnun etmek üzere gönderi oluşturma eğiliminde olması da başka bir tehlikedir (Karamehmet grubu vs.)

**Özgün modelde ilişkiler sistemi kendi kendisini düzenleyeceği varsayılıri ancak tüm katılımcıların ortak yarar sağlaması ve çıkar dengesi mümkün değildir çoğunlukla. A ve C arasındaki siyasi ilişki yoğun olabilir ve benzeri C ile B arasında da oluşabilir.

A’nın C üzerindeki gücü mevcuttur ve C neredeyse her zaman bir ölçüde işlevini sürdürebilmesi için gereken enformasyonu sağlayan ve onsuz çalışamayacağı A’ya bağımlıdır.

   Zayıf noktalardan bir diğeri de savunanların, iletişimcilerin ve izleyenlerin sürece aynı bakıştan bakmaları varsayımıdır. Uygulamada bu gruplar farklı amaçlara sahip olabilirler. Savunanlar iletişime gerçekte gereksinim duymadan veya istemeden mesaj yolluyor olabilirler. İletişimciler kendilerine özgü örgütsel amaçlar izleyebilir, izleyiciler ise iletişimcilerin karşılamak zorunda oldukları belirli bir «gereksinimleri» olmaksızın genelde kendilerine ne gösterilirse onu izliyor olabilirler. 

     Model, özellikle siyasal konularda ve devletin çıkarları söz konusu olduğunda iletişimcinin toplumdan bağımsız olduğunu gereğinden fazla vurgular. Öğeler arasında devlet/ticari yapı, yayın kurumu ve kamu arasında farklı ilişki biçimleri olabilir.